UNESCO’nun dünya dil atlasına göre Türkiye’de konuşulan 15 dil yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Bu dillerden biri de Dersim dili Kırmancki….
UNESCO tarafından 1999′da ilan edilen Uluslararası Anadil Günü, 2000 yılından itibaren hey yıl 21 Şubatta üye ülkeler tarafından kutlanıyor. Dünya dillerinin korunması ve geliştirilmesi adına kutlanılmaya başlanan gün, çok dilliliği ve dil çeşitliliğini desteklemeyi amaçlıyor.
TÜRKİYE 15 DİL TEHLİKEDE
Ölen diller
- Kapadokya Yunancası olarak bilinen Ürgüpçe
- Türkiye’nin doğusunda ve Suriye’nin kuzeydoğusunda konuşulmuş olan Mlahso dili.
- Kafkas dili Ibıhça.
Yok olmaya yakın
-Siirt’in Pervari ilçesinde konuşulan Hertevin dili
Ciddi tehlikede
- Gagavuzca (Edirne)
- Ladino ya da diğer adıyla Yahudi İspanyolcası (İstanbul Balat, Hasköy)
- Turoyo (Mardin Midyat)
Güvensiz durumda
- Adigece
- Kırmancki (Zazaca)
- Suret
- Ermenice
Kesinlikle tehlikede
- Abazaca
- Homşetsi (Hemşince)
- Lazca
- Pontus lehçesi (Rumca)
- Romanca (Sinti)
- Çerkezce
KIRMANCKİ TEHLİKE ALTINDA
UNESCO’nun raporuna göre Türkiye’de tehlike altında olan 15 dilden biri de Dersim dili Kırmancki. Kırmancki’nin bir kaç adı daha var. So Bê, Dersimki, Dımılki, Zazaca, Dersimce, Kırmancça olarakta adlandırılmakta.
Nüfusun büyük çoğunluğunun büyük şehirlerde ve yurt dışında yaşayan Dersimliler 94 yılında zorunlu göçle beraber anadilleri olan Kırmancki’yi yavaş yavaş unutmaya başladılar. Gerek Dersimlilerin gerekse Dersim kurumlarının Kırmancki diline önem vermemesi nedeniyle Kırmancki unutulmak üzere olan diller grubuna girmiş durumda.
Kırmancki dilinde yayın yapan gazete, tv, radyonun olmaması bu dilin yeni kuşaklara aktarılmamasına neden oluyor. Kırmancki dilinde yayınlanmış az sayıda kitap ver dergi bulunmakta.
HER DİL BİR KÜLTÜR
UNESCO, 12 yıldır kutlanan Dünya Anadil Günü’nde, dil çeşitliliğini korumak için dünya genelinde daha büyük çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor. Uzmanlar ise kaybolan her dil, bir kültürün daha yok olması diyerek uyarıyor.
