Çektim yücesine seyran eyledim.Dostlar bizden muhabettin kaldırmış, Yani eskiden dost olanlar, Pir Sultan ile ilişkilerini kesmişler.
Hiçbir ikrarında bulunmaz. Verilen ikrarlar, edilen sözler, ahitler tümünden unutulmuş ve Pir Sultan Abdal yakınarak soruyor;
Hani benim ile lokma yiyenler,
Canı başta dost yoluna koyanlar,
Sen ölmeden, ben ölürüm,
Dostlar da geriye kaçtı bulunmaz.
Açıklarsak:
Yukarıdaki dizede "lokma yemek" tuz ekmek ahdi-sözü yapmak anlamıyla birlikte tuz ekmek yemektir.Böyle bir ahidle insanlar canlarını daha başta başlangıçta dost yoluna koymuşlar, bu uğurda canlarını feda etmeye sözleşmiş oldukları anlatılmaktadır.Hatta onlar, "senden önce yaşamımızı feda ederiz" demişlerdir.Ama zaman ve şartlar değişmiş, ortalık "can pazarı" olmuş ve dostlar kaçışıp, saf değiştirip, dava yolunda yük olmuşlardır.
Pir Sultan Abdal'ın idama giderken, söyledikleri onun yolundaki inancın köklülüğünü, direncinin sağlamlığını, cesaretinin sağlamlığını ve büyüklüğünü göstermektedir.
-PİR SULTAN ABDAL ŞU DİZELERİ İLE SESLENMEKTEDİR:
Şu kanlı zalimin ettiği işler,
Garip bülbül gibi yaralıyım,
Yağmur gibi taş yağdırır başıma,
(İlle)Dostun bir fiskesi pareler beni
Dar günümde dost düşmanı belli olur,
On derdim var ise şimdi yüz oldu,
Ecel fermanı boynuma bela oldu,
Gerek asa, gerek vuralar beni
Yar beni, beni. Dost beni beni…
Of beni vay beni,beni…
Yukarıdaki dizelerde manasını AÇIKLARSAK;
Zalimin ettiği işler geniş anlamıyla, Osmanlı'nın bu halka etmiş olduğu zulümlerdir.Bu zulümler, ona bülbül gibi, çile çektirmekte ve böylesine acı acı çalıp söylemektedir.(bülbülün ötüşüne ÇİLE denir.)
Bu günlerde Pir Sultan'a yağmur gibi eleştiriler gelmektedir.Karalamalar yapılmaktadır.Ama bunlar önemli değildir.Dostun bir fiskesi önemlidir;
Zira bilindiği gibi fiske, istenmeyen bir şeyin tırnak ucuyla ittirilip atılmasıdır.Eski dostlar da; töreyi, töre yolunu, dolayısı ile Pir Sultan Abdal'ı terk etmişler, fiske vurmuşlardı.Elbetteki insanların bu dönekliği ve bu vefasızlığı yaralıyıp parelemektedir.Pir Sultan'ın bu zor gününde dostları ve düşmanları belli olmuştur.Bu nedenle dertleri çoğalıp artmıştır ve eskiden on olan derdi şimdi elliye çıkmıştır.
"Ecel fermanı" yani ölüm hükmü boynuna asılmıştır, yada boynu vurulacaktır.Pir Sultan Abdal cümle Aleme seslenmektedir;
Yar ben gidiyorum…
Dost ben gidiyorum…
Yalnızlığıma baş başa gidiyorum…
Yinede devam ediyor, Pir Sultan Abdal inanç dolu yüreği ile,
Pir Sultan Abdal'ım (her) can göğe ağmaz,
Hak'tan emr olmazsa rahmet yağmaz,
Şu illerin taşı bana hiç değmez,
(İlle) Dostun attığı gül yareler beni.
Evet, her can "ağıp" göğe gitmeyecektir.Töresel inanca göre, "ruhun" göğe ağıp gitmesi ancak Atalar Ruhu'nun önderliği ile olacaktır…Diğer inançlarınki ise; hayal yada gerçek, kendi inançlarına göre kendilerinin bilecekleri bir şeydir…Haktan emr olmazsa rahmet yağmaz."Bize yardım ve ferahlık henüz haktan emr olmamıştır" ama inançta umut vardır, düşmanlar ettiklerini bir süre daha ede dursunlar,
Pir Sultan'ın yine bu anlamda "GÜL"ün ölümü üzerine yaktığı ve aşağıya aldığı türküsünü o günlerin acıları ile dile getiriyor.
Bin cefâlar etsen almam üstüme,
Gayet şirin geldi dillerin dostum,
Varıp yad ellere meyil verirsen,
Kış ola bağlana yolların dostum.
İlâhi onmaya yâr'dan ayıran,
Bahçede bülbüller ötüyor uyan,
Kul'a gölge olsa Allah'a ayan,
Senden ayrılalı gülmedim dostum.
Pir Sultan Abdal'ım gülüm dermişler
Bu şirin canıma nasıl kıymışlar
İster isem dünya malın vermişler
Sensiz dünya malın neylerim dostum.
Söyledikten sonra;
Pir Sultan yukarıdaki dizelerde töre yolunda bin türlü cefaların kendisini etkilemeyeceğini, zira duydukları, öğrendikleri ve bildiklerinin kendisinin duyurduğunu ifade etmektedir.İlk kıtanın üçüncü ve dördüncü mısrası, öte dünyayagöçmüş olan dosta/gül'e seslenmekte.
