Sevgili dostlar, merhaba.
İleri yaşta evli bir kadın için yaşanması muhtemel yoğun stresli durumlardan birisi eş kaybı deneyimi. Ülkemizde ortalama ilk evlilik yaşı erkeklerde 28 iken kadınlarda 25. Burada 3 yıl fark var. Öte yandan ortalama ömür ise erkeklerde 76 iken kadınlarda 81.5. Buradan da 5.5 yıllık fark geliyor. Bu oranlar kadınların daha genç evlenip daha uzun yaşadığını gösteriyor. Bu bulgu da eş kaybı yaşama ihtimallerinin erkeklerden çok daha yüksek olduğunun göstergesi. Biz de değerli meslektaşım Elif Çay ile beraber eş kaybı yaşayan kadınlara psikolojik açıdan öneriler hazırladık.
Eş kaybı yaşayan kadınlara öneriler:
1. Yaşanmadığı, bastırıldığı takdirde duygular, gelişiminizi olumsuz etkileyecektir. Bu sebeple duygularınızı kabul edip size ve çevrenize zarar vermeyecek şekilde yaşayabilirsiniz.
2. Dini inançlarınızı ve ritüellerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Bu sırada oluşturulan ortamlar sosyal destek sağlayacak ve bu ritüeller iyi olma halinizi artıracaktır.
3. Hayat her zaman veda etme şansı vermez. “Keşke söyleseydim”ler bırakmayın.
4. Kayıp her zaman karşılaşılabilecek bir durumdur. Bu sebeple kayıp yaşanmadan önce “nasıl olsa bana/eşime bir şey olmaz” demeyip yatırım yaparak kayıp sonrası yoksulluk riskini azaltabilir, psikolojik iyilik halinizi koruyabilirsiniz.
5. Baş etme stratejisi olarak düşünülmediği, gerçekten hazır hissedildiği ve istekli olunduğu takdirde kayıp sonrası yeni bir evlilik düşünebilirsiniz.
6. Sosyal desteğin azalmasıyla yas semptomlarında artma riski olan 1 yıl 13. aya dikkat etmeniz önerilmektedir. Bu süreçte size iyi gelecek aktivitelere odaklanabilir ve çevrenizden destek isteyebilirsiniz.
7. Eşinizin eşyaları sizi rahatsız edebilir. Bu eşyaları yaşam alanınızdan uzaklaştırabilirsiniz. Alyansınızı takmaya devam etmek savunmasızlık hissini azaltacaktır. Bu sebeple alyansınızı kullanmaya devam edebilirsiniz.
8. Eğlenmek; ihanet etmek veya kaybedilen kişiyi unutmak anlamına gelmez. Eğlenceli gündelik aktivitelerinizi sürdürebilirsiniz.
9. Olumsuz ve işlevsiz inançlarınızdan kurtularak zihninizi temizleyebilirsiniz.
10. Sosyal ağınızdaki kişilerle temasta kalarak stresinizi azaltabilirsiniz.
11. Problem odaklı başa çıkma yollarını deneyerek travma sonrası gelişim düzeyinizi artırabilirsiniz.
12. Kayıp ile birlikte yeni bir kimlik ortaya çıkabilmektedir. Bu yeni kimlikle tanışmayı fırsat olarak değerlendirebilirsiniz.
Eş kaybı yaşayan kadının çevresine öneriler:
13. “Dul kadın” algısından ve eşini kaybetmiş kadınlara karşı olan inanç ve tutumlarından kurtulabilir, yas sürecindeki kadının ihtiyaçlarını gözeterek destek olabilirsiniz.
Devlete öneriler:
14. Yas destek programları oluşturarak yas sürecindeki kimselere gerek finansal gerekse psikolojik destekte bulunulabilir.
